Šta ako postoji način da se hemoterapija i zračenje učine efikasnijim kao tretmani raka nego što su danas, a da se istovremeno oslobode iscrpljujućih nuspojava kojih se pacijenti plaše? Nova studija koju je vodio Alexey Ryazanov, profesor farmakologije na Rutgers Robert Wood Johnson Medical School i član Rutgers Cancer Institute of New Jersey, sugerira da bi dan koji će se dogoditi mogao biti sve bliži.
Neželjeni efekti kao što su oštećenje srca, mučnina i gubitak kose se javljaju kada terapija raka ubija zdrave ćelije zajedno sa malignim ćelijama koje su ciljane. To je medicinski oblik kolateralne štete. Ali Rjazanov objašnjava da ako bi se mogao pronaći način da se te zdrave ćelije zaštite, onda bi se doze hemoterapije i zračenja zapravo mogle povećati, „ubijajući sve ćelije raka i pacijent bi bio izlečen. Također bismo mogli početi liječiti karcinome koji se sada ne mogu izliječiti jer su najefikasnije doze previše toksične za normalna tkiva.”
Ključ za Rjazanovljevu viziju liječenja raka je dodavanje oduzimanjem – posebno eliminacija eEF2K – enzima koji utječe na stope stvaranja proteina u ljudskom tijelu. Rjazanov je prvi identifikovao eEF2K pre više od četvrt veka, i od tada, malo po malo, on i drugi naučnici su otkrili mnoge komplikovane procese za koje je taj enzim odgovoran.
Ryazanovljevi najnoviji nalazi, objavljeni u časopisu Developmental Cell, pokazuju da prisustvo eEF2K slabi zdrave ćelije. Njegov dokaz je uključenost enzima u proces u kojem se defektne ćelije uključene u reprodukciju razgrađuju – i na kraju uništavaju – kao način očuvanja genetske kvalitete s jedne generacije na drugu.
U svakoj ćeliji u tijelu postoji eEF2K, a Rjazanov kaže da prisustvo enzima ima tendenciju da ostavi ćelije manje robusnim nego što bi inače bile. Prema Rjazanovu, ta dodatna slabost čini zdrave ćelije ranjivim na trovanje hemoterapijom i zračenjem.
Ryazanov kaže da bi uklanjanje enzima učinilo te zdrave ćelije jačima, do tačke u kojoj bi preživjele terapiju raka. To bi zauzvrat eliminisalo nuspojave.
Kako bi zdrave ćelije preživjele liječenje raka dok maligne ne bi? Rjazanov objašnjava da tumori rastu i rak se širi kada se maligne ćelije dijele i umnožavaju. Kemoterapija i zračenje su posebno dizajnirani da blokiraju diobu stanica, a Ryazanov kaže da uklanjanje enzima eEF2K zapravo čini ćelije raka ranjivijim na liječenje. Nasuprot tome, sve dok su zdrave ćelije dovoljno jake da se odupru trovanju, terapije raka im neće naštetiti.
Rjazanov je 2008. osnovao Longevica Pharmaceuticals, kompaniju čija je misija da usavrši lekove dizajnirane da eliminišu enzim i poboljšaju učinak hemoterapije i zračenja. Testiranja na životinjama su već u toku, a Rjazanov se nada da će njegova nova otkrića ubrzati dan kada će se lekovi koji prođu te testove moći isprobati na ljudima. Čak predviđa da bi uzimanje takvog lijeka moglo biti lako kao progutanje pilule.
Ryazanov kaže da postoji dobra logika u istraživanju i razvoju lijekova koji su postali njegovo životno djelo - jer terapije raka koje želi poboljšati već postoje i za koje se zna da djeluju. Učiniti kemoterapiju i zračenje manje toksičnim, kaže on, može učiniti te terapije dramatično učinkovitijima u relativno bliskoj budućnosti, dok bi drugim vrhunskim pristupima u liječenju raka moglo biti potrebno mnogo više vremena da dokažu svoju krajnju vrijednost.
